Λόγιοι και επιστήμονες της Τουρκοκρατίας (μέρος 1ο)

             

Μια πρόταση αναπαράστασης της Σχολής Κυρίτζη (1711)
στη συνοικία Δραγωτά στην Καστοριά, όπου δίδαξαν
σπουδαίοι λόγιοι διδάσκαλοι της εποχής
(σχέδιο Π. Τσολάκη - κατοπινός επιχρωματισμός)

                Με την παρούσα έρευνα επιχειρείται μια περαιτέρω συμβολή στην ανάδειξη των φωτεινών προσωπικοτήτων, οι οποίοι κατάγονταν από την περιοχή της Καστοριάς και έζησαν στα χρόνια της Οθωμανοκρατίας. Πρωτοπόροι λόγιοι διδάσκαλοι, ιατροφιλόσοφοι, πανεπιστημιακοί διδάκτορες, πολιτικοί και λοιποί επιστήμονες που συμμετείχαν στη γέννηση και διαμόρφωση της νεοελληνικής γλώσσας και επιστήμης. Η εργογραφία τους πλούσια και εντυπωσιακή, αναλογιζόμενοι τα μέσα και τις συνθήκες της σκοτεινής εποχής που έζησαν. Οι περισσότεροι σπούδασαν στο εξωτερικό και έγιναν φορείς της μεταλαμπάδευσης των αρχών και αξιών του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού στο υποδουλωμένο Νεοελληνικό Έθνος. Συνέβαλαν με αυτό τον τρόπο στην αναζωπύρωση της ελληνικής σκέψης και τον ακολουθούμενο αγώνα για την ελευθερία. Με βάση διαθέσιμες πηγές δίνεται με χρονολογική σειρά ο βίος και τα συγγράμματα αυτών των προσώπων, που κατάγονται κατά κύριο λόγο από την πόλη της Καστοριάς και τις εύρωστες κατά την Τουρκοκρατία κώμες του Βογατσικού και της Κλεισούρας. Περιοριζόμαστε στους γεννηθέντες μέχρι το 1880 περίπου, αυτούς δηλαδή που έδρασαν στην Τουρκοκρατία. Επίσης, θα παρατεθούν με πιο συνοπτική μορφή μερικοί λόγιοι που δεν κατάγονται μεν από την περιοχή αλλά έδρασαν εδώ και συνδέθηκαν με την πόλη, όπως επίσης αρκετοί απλοί επιστήμονες της εποχής που παραμένουν περισσότερο άγνωστοι.