Μικρές ιστορίες 5 : Τα πυργόσπιτα της Καστοριάς

               

Σχέδιο της ανατολικής όψης
της οικίας Γουλιωτίδη

      Στην υπάρχουσα βιβλιογραφία για την αρχιτεκτονική της πόλης της Καστοριάς, συνήθως συναντούμε μελέτες για τους πολυάριθμους αρχοντικούς οίκους της οθωμανικής περιόδου ή τις 61 σωζόμενες βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες της. Ελάχιστα γίνεται λόγος για τα κτίρια της πόλης, που ανεγέρθηκαν κατά τον 20^ο αι., κυρίως σε μελέτες του Π. Τσολάκη[1]. Στα μεταγενέστερα αυτά κτίρια παρατηρούνται μεγάλες αλλαγές στον αρχιτεκτονικό ρυθμό και τον τρόπο δόμησης σε σχέση με το κατεστημένο μακεδονίτικο στυλ που κυριάρχησε για δυόμιση περίπου αιώνες στην πόλη. Κατά το μεταίχμιο του 19^ου αι. με τον 20^ο αι. έλαβαν χώρα οι πρώτες αλλαγές στην μορφή των κτιρίων. Τα σαχνισιά και οι τσατμάδες εγκαταλείφθηκαν, οι φόρμες απλοποιήθηκαν και άρχισε η χρήση των οπτόπλινθων. Το μεταβατικό αυτό στυλ παρουσιάστηκε ως ο πρόδρομος του νεοκλασικισμού στην πόλη, που εμφανίστηκε έναν περίπου αιώνα αργότερα από τη Νότια Ελλάδα, όπως και στις υπόλοιπες υπόδουλες περιοχές της Μακεδονίας[2]. Το νεοκλασικό στυλ επιβλήθηκε πλήρως στην πόλη κατά τη δεύτερη δεκαετία του 20^ου αι. και διατηρήθηκε μέχρι το 1940. Εκατοντάδες κατοικίες με ορθογώνια κάτοψη και πλούσιο διάκοσμο στις όψεις ανεγέρθηκαν τότε στην Καστοριά, οι περισσότερες από τις οποίες διατηρούνται έως σήμερα και έχουν κηρυχθεί ως διατηρητέα μνημεία από τους αρμόδιους φορείς. Η δόμηση γίνεται κυρίως με λίθους και συμπαγείς οπτόπλινθους, ενώ αρκετά περιορισμένη είναι ακόμη η χρήση των μεταλλικών δοκαριών και του σκυροδέματος. Ψευδοπεσσοί, αψίδες, παραστάδες, πλαίσια, ταινίες, ρόδακες και απομιμήσεις κιονοκράνων στολίζουν πλέον το κονίαμα.