Σάββατο 26 Φεβρουαρίου 2011

Η αρχαία Ορεστίδα (μέρος 3ο) : Υπό την κυριαρχία των Ρωμαίων

* Το παρόν κείμενο δημοσιεύθηκε με μικρές αλλαγές και στην εφημερίδα Ορεστίς, φ. 282 (Οκτ 2014), σ. 12, και φ. 284 (Δεκ 2014), σ. 13, Μορφωτικός Σύλλογος ''Η Ορεστίς'' Άργους Ορεστικού

Ρωμαϊκή Εποχή (197 π.Χ – 330 μ.Χ)    
Ο διαχωρισμός της Μακεδονίας σε μερίδες και η αυτόνομη
Ορεστίδα κατά τα πρώτα χρόνια της ρωμαϊκής κατάκτησης 
     Το 197 π.Χ καταλαμβάνονται το Κέλετρο και το Πέλλιο από τον ρωμαίο ύπατο Σουλπίκιο Γάλβα, εντάσσοντας την Ορεστίδα στην αυτοκρατορία[1]. Δεν είμαστε σίγουροι για τους λόγους που οδήγησαν τους Ορέστες να παραδοθούν και να μην πολεμήσουν στο πλευρό τον υπόλοιπων Μακεδόνων έως την σθεναρή αντίστασή τους στη μάχη της Πύδνας (168 π.Χ) και την επανάσταση του Ανδρίσκου (148 π.Χ). Ως αντάλλαγμα για την στάση τους αυτή οι Ορέστες παρέμειναν σε μια αυτόνομη πολιτειακή οργάνωση[2], γνωστή ως ‘’κοινό των Ορεστών’’, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Άνω Μακεδονία που συγκρότησε την τέταρτη μερίδα της ρωμαϊκής επαρχίας Μακεδονίας. Αργότερα, σε όλα τα ‘’έθνη’’ της Άνω Μακεδονίας παραχωρήθηκε αυτονομία[3], ενώ ανήκαν ταυτόχρονα στην Επαρχία Ιλλυρικού.  Αυτή η κατάσταση παρέμεινε μέχρι τον 3ο αι. μ.Χ τουλάχιστον, οπότε διαλύθηκε το κοινό ή υποβαθμίστηκε σε απλή λατρευτική οργάνωση[4]. Στο μεταξύ διάστημα, δεν συνέβησαν πολλά αξιοσημείωτα γεγονότα στην περιοχή, παρα μόνο ότι ολόκληρη η Άνω Μακεδονία τάχθηκε στο πλευρό του Ιούλιου Καίσαρα στον Εμφύλιο Πόλεμο με τον Πομπηίο. Μόνο στα χρόνια του Διοκλητιανού πρέπει να συνέβησαν κάποιες αλλαγές με την κατάταξη της Ορεστίδας στην Επαρχία Θεσσαλίας και την ίδρυση της Διοκλητιανούπολης. Γενικά, η κατάκτηση από τους Ρωμαίους δεν πρέπει να άλλαξε σημαντικά τη ζωή των Ορεστών, καθώς παρουσιάζεται μεγάλη ομοιότητα και συνέχεια στα ευρήματα με την Ελληνιστική Εποχή. Η σχετική αυτονομία που τους παραχωρήθηκε βοήθησε την συνέχεια των πολιτικών και κοινωνικών θεσμών, της θρησκείας, της τέχνης και των οικιστικών κέντρων που είχαν πληγεί από τους διαδοχικούς Ρωμαιο-Μακεδονικούς Πολέμους. Επίσης, παρατηρείται διατήρηση της ελληνικής γλώσσας και των πατρογονικών μακεδονικών ονομάτων, όπως μαρτυρούν οι σωζόμενες επιγραφές[5].   

Σάββατο 12 Φεβρουαρίου 2011

Η αρχαία Ορεστίδα (μέρος 2ο) : Στο Μακεδονικό Κράτος

* Το παρόν κείμενο δημοσιεύθηκε με μικρές αλλαγές και στην εφημερίδα Ορεστίς, φ. 280 (Αυγ 2014), σ. 5, και φ. 281 (Σεπ 2014), σ. 15, Μορφωτικός Σύλλογος ''Η Ορεστίς'' Άργους Ορεστικού


Αρχαϊκή – Κλασσική Εποχή (550 – 323 π.Χ)    

Ειδώλιο συμποσιαστή κορινθιακής τέχνης
από την Αλεβίτσα
    Η μετάβαση από την Εποχή του Σιδήρου στην αρχαϊκή περίοδο παρατηρείται στην Ορεστίδα περί τα μέσα του 6ου αι. π.Χ, οπότε και εμφανίζονται σπαράγματα κορινθιακής κεραμικής. Αυτό σημαίνει πως το απομονωμένο και αυτόνομο βασίλειο της Ορεστίδας άρχισε να έχει εμπορικές συναλλαγές με τον υπόλοιπο ελληνικό κόσμο και δη τις νότιες ελληνικές πόλεις. Πρέπει να αποτελούσε μάλιστα ενδιάμεσο χερσαίο σταθμό ανάμεσα στις μητροπόλεις του νότιου ελληνικού χώρου με τις αποικίες τους στην Ήπειρο και τα παράλια της Ανδριατικής. Η Κόρινθος γνωρίζουμε ήδη από τον 7ο π.Χ αι. είχε δημιουργήσει αποικίες στην Κέρκυρα, την Απολλωνία και την Επιδαμνό, όπως μαρτυρούν τα ευρήματα. Έτσι, το βασίλειο εξέρχεται από την απομόνωση και τα παλιά οχυρώματα που έλεγχαν περάσματα εγκαταλείπονται.

Πέμπτη 3 Φεβρουαρίου 2011

Η αρχαία Ορεστίδα (μέρος 1ο) : Η γέννηση ενός βασιλείου

 * Το παρόν κείμενο δημοσιεύθηκε με μικρές αλλαγές και στην εφημερίδα Ορεστίς, φ. 278 (Ιουν 2014), σ. 3-4 και φ. 279 (Ιουλ 2014), σ. 11, Μορφωτικός Σύλλογος '' Η Ορεστίς'' Άργους Ορεστικού
     
     Η Εποχή του Χαλκού (3000-1100 π.Χ) δεν έχει τεκμηριωθεί σε ικανοποιητικό βαθμό ούτε αρχαιολογικά, ούτε ιστορικά, στην περιοχή της Καστοριάς. Υπάρχει ένα ιστορικό κενό με σχέση την νεολιθική και τις ιστορικές περιόδους, καθώς δεν είμαστε σίγουροι για το ποιοι κατοικούσαν εδώ, ούτε έχουμε αρκετά ίχνη κατοίκησης. Γενικότερα, όσο η έρευνα προχωράει προς την απώτερη Προϊστορική Εποχή, τόσο δυσκολότερο είναι να εξαχθούν βάσιμα συμπεράσματα. Ως επικρατέστερη άποψη, σύμφωνα με τους εθνολόγους, δεχόμαστε τη ύπαρξη ντόπιων προελληνικών πληθυσμών, που δημιούργησαν άλλωστε τους οικισμούς σε Δισπηλιό, Αυγή και Κολοκυνθού κατά τη Νεολιθική Εποχή, οι οποίοι συγχωνεύτηκαν με πελασγικά φύλα κατά την έλευσή τους στον ελλαδικό χώρο το 2900 π.Χ περίπου. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι οι Πελασγοί δεν μιλούσαν ελληνικά[1] και στην Ιλιάδα αναφέρονται ως σύμμαχοι των Τρώων[2]. Σύγχυση προκαλεί η άποψη του Στράβωνα ότι ήταν Αρκάδες[3], δηλαδή πρωτοελληνικό φύλο, που μάλλον θεωρούμε ως εσφαλμένη, μιας και οι Αρκάδες (όπως και άλλα φύλα) αφομοίωσαν τους προϋπάρχοντες Πελασγούς κατά την εμφάνισή τους το 2000-1900 π.Χ. Τότε κάνουν την εμφάνισή τους και άλλα πρωτοελληνικά φύλα, μεταξύ των οποίων αιολικά, που εγκαταστάθηκαν αρχικά στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας και της Θεσσαλίας, πριν εξαπλωθούν σε νοτιότερες περιοχές[4]. Μάλιστα, γίνεται λόγος για ύπαρξη των Βοιοτών στην περιοχή του όρους Βόιο μέχρι περίπου το 1200 π.Χ[5]. Επίσης, ως βέβαιο πρέπει να θεωρούμε το πέρασμα των προϊστορικών Φρυγών (Βρηγών) από την περιοχή, στο πλαίσιο των περιπλανήσεών τους από την Ευρώπη ως την σύντομη εγκατάστασή τους στην κοιλάδα του Αξιού ποταμού, απ’ όπου εκδιώχθηκαν στην Μικρά Ασία. Έτσι, σύμφωνα με τα παραπάνω, μπορούμε να υποθέσουμε ότι τα λιγοστά ευρήματα στην Άνω Μακεδονία από την Πρώιμη και Μέση Χαλκοκρατία προέρχονται από πελασγικές ή αιολικές εγκαταστάσεις. Στην περιοχή της μετέπειτα Ορεστίδας τέτοια ευρήματα έχουμε σε μερικές θέσεις γύρω από το Τσοτύλι, ελάχιστα ίχνη στο Δισπηλιό και στις οχυρώσεις στο νότιο άκρο της Μικρής Πρέσπας και την άμεση περιοχή της Καστοριάς (Αγ. Αθανάσιος, Ψαλίδα), αν και οι τελευταίες αμφισβητούνται από σύγχρονους ερευνητές.   
Back to Top